ELVEDA GÜLSARI
Sayfa Sayısı: 231
Elveda Gülsarı kitabı Tanabay adlı bir askerin bir dar yokuşta nefes nefese kalan yılkısının en iyi atını bitap düşmüş halde görmesiyle başlar. O andan itibaren saatler geçmişin dolu dizginliği ve zamanın acımasızlığıyla kendisini hissettirir. Gülsarı yolları titreten halinden çok uzaktadır ve tabi ki Tanabay’da!
Tanabay ordudan ayrıldıktan sonra halk tarafından pek tercih edilmeyen yılkıda kendisini bulur. Askeriye ve gerektiğinde ‘’şaşa’’ için bir övgü malzemesi olan atların yetiştiği yerler olsa da burada çalışmak kimsenin isteyeceği bir yer değildir. Tanabay gençlik ve olgunluk düşünceleri arasında sosyalizmin kültürel simgelerle olan karşıtlığı ve zaman içerisinde ki algılanış sonuçlarıyla çatışan portreler okuyucuya sunulmaktadır.
Tanabay’ın bir de ordudan dönerken dul kalmış bir kadına aşkı da bu sıralarda hissedilir. Tanabay’ın çocuklarını düşünmesini aynı durumda kendisinin de kalabileceğini eşinin söylemesiyle hayatı parti ve yılkı arasında koşturarak geçer. Bir gün Gülsarı yılkının ve bütün emanetlerin sahibi olan başkana verilmek üzere istenir. Tanabay başta buna izin vermese de sonradan kabul etmek zorunda kalacaktır. Gülsarı başlarda sürekli kaçsa da insanoğlunun acımasızlığı ve ilkel cezalarla atın kaçması engellenir.
Tanabay’a bir gün partide apar topar söz verdirilir. Koyun korosuna geçip sürünün büyümesi ve yün kırkımının çok olmasıyla ilgilidir. Şimşek ve yağmurlu bir gün doğumlar ve açlıktan dolayı da yünlerde verdiği sözü tutamaz. Parti başkanlarıyla içine düştüğü durum ve zorluklar sebebiyle kendisini düşünce ve yaşamıyla adadığı partide köpek gibi atılarak ödüllendirilir.
Zamanın bütün acımasızlığı ve insanların gençlikteki zapt edilmeyen atlar gibi yükselip yere çakılışı bu kitabın en ağır basan duygusudur. Tanabay bu duyguyla pek çok kez karşılaşsa da dava ve yakın arkadaşı Çora’nın ölümünde bunu hisseder. Tanabay Çora’nın vasiyetiyle partiye geri dönme şansını yakalasa da artık çok geçtir. Ne dava eski davadır. Ne de Tanabay eski Tanabay’dır. Gülsarı’nın o yeri göğü inleten zapt edilemez gücü ne de şöhreti zaman karşısında artık bir hiçtir.
Kitabın yer yer atasözleri ve olmazsa olmazı Cengiz Aytmatov’un ölümsüzleştirdiği efsanelerde kitabın büyük anlam ve iz bırakmasını sağlamıştır. Elveda Gülsarı adlı kitapta da Botam efsanesi bulunur. Bir adam avcılık yapar. Bir geyik sürüsünün soyunu kurutacakken sonuncu geyik onu yaralamasını ve onu yakalayamayacağını söyler. Avcı yemi yutmuş balık gibi geyiğin peşinden koşar ve dağın başında yaralanır. Geyik bütün bunları sebepsiz yere saldırdığı için lanetlediğini söyler ve ayrılır. Çocuk orada çığlık çığlığa ağlar. Babası oraya gelir ve ona yardım edemez. Çocuk babasının onu öldürmesini ister. Kitapta bu bölümü okurken etkilenmemek mümkün değil. Ölüm karşısında yaşamın durdurulamayan akışı en çok gençliğin sıcaklığında hissederken vurgun yemişe dönüyoruz.
Atçılık ve Aytmatov sözcükleriyle dağarcığınıza kazandıracağınız pek çok kelime olduğunu söylemekle birlikte başlarda okurken zorlanıyorsunuz. Sonrasında akıcı ve ölümün kendini doğru çeken akışı arasında geçmişten ileriye doğru bir çözülme durumu söz konusu Elveda Gülsarı kitabında. Çok kısa bir anda bir yaşamın pişmanlıkları ve mutlulukları ölüm karşısında bütün saflığıyla yanaklardan sıyrılıyor. En çokta paylaşılmayan bu anılar belki de yaşayanın yaralarının arasında kavrularak!
Yaşam arasında ölümün geleceğini bilmek o kadar zordur ki Aytmatov onu sisli bir gecenin içerisinde dağa benzetir. Büyük ulaşılmaz ve görünmeyen bir güç gibi etrafını saran… Bir o kadar da uzaktır. Ancak son geldiğinde bunu kabullenir ve boyun eğeriz. Ölümün bu hissedilmeyişi yan yana vermiş yılkının güneşe doğru koşmasını engellemez. Belki de bu yüzden durmadan koşarız. Ölüme doğru…
Tanabay ordudan ayrıldıktan sonra halk tarafından pek tercih edilmeyen yılkıda kendisini bulur. Askeriye ve gerektiğinde ‘’şaşa’’ için bir övgü malzemesi olan atların yetiştiği yerler olsa da burada çalışmak kimsenin isteyeceği bir yer değildir. Tanabay gençlik ve olgunluk düşünceleri arasında sosyalizmin kültürel simgelerle olan karşıtlığı ve zaman içerisinde ki algılanış sonuçlarıyla çatışan portreler okuyucuya sunulmaktadır.
Tanabay’ın bir de ordudan dönerken dul kalmış bir kadına aşkı da bu sıralarda hissedilir. Tanabay’ın çocuklarını düşünmesini aynı durumda kendisinin de kalabileceğini eşinin söylemesiyle hayatı parti ve yılkı arasında koşturarak geçer. Bir gün Gülsarı yılkının ve bütün emanetlerin sahibi olan başkana verilmek üzere istenir. Tanabay başta buna izin vermese de sonradan kabul etmek zorunda kalacaktır. Gülsarı başlarda sürekli kaçsa da insanoğlunun acımasızlığı ve ilkel cezalarla atın kaçması engellenir.
Tanabay’a bir gün partide apar topar söz verdirilir. Koyun korosuna geçip sürünün büyümesi ve yün kırkımının çok olmasıyla ilgilidir. Şimşek ve yağmurlu bir gün doğumlar ve açlıktan dolayı da yünlerde verdiği sözü tutamaz. Parti başkanlarıyla içine düştüğü durum ve zorluklar sebebiyle kendisini düşünce ve yaşamıyla adadığı partide köpek gibi atılarak ödüllendirilir.
Zamanın bütün acımasızlığı ve insanların gençlikteki zapt edilmeyen atlar gibi yükselip yere çakılışı bu kitabın en ağır basan duygusudur. Tanabay bu duyguyla pek çok kez karşılaşsa da dava ve yakın arkadaşı Çora’nın ölümünde bunu hisseder. Tanabay Çora’nın vasiyetiyle partiye geri dönme şansını yakalasa da artık çok geçtir. Ne dava eski davadır. Ne de Tanabay eski Tanabay’dır. Gülsarı’nın o yeri göğü inleten zapt edilemez gücü ne de şöhreti zaman karşısında artık bir hiçtir.
Kitabın yer yer atasözleri ve olmazsa olmazı Cengiz Aytmatov’un ölümsüzleştirdiği efsanelerde kitabın büyük anlam ve iz bırakmasını sağlamıştır. Elveda Gülsarı adlı kitapta da Botam efsanesi bulunur. Bir adam avcılık yapar. Bir geyik sürüsünün soyunu kurutacakken sonuncu geyik onu yaralamasını ve onu yakalayamayacağını söyler. Avcı yemi yutmuş balık gibi geyiğin peşinden koşar ve dağın başında yaralanır. Geyik bütün bunları sebepsiz yere saldırdığı için lanetlediğini söyler ve ayrılır. Çocuk orada çığlık çığlığa ağlar. Babası oraya gelir ve ona yardım edemez. Çocuk babasının onu öldürmesini ister. Kitapta bu bölümü okurken etkilenmemek mümkün değil. Ölüm karşısında yaşamın durdurulamayan akışı en çok gençliğin sıcaklığında hissederken vurgun yemişe dönüyoruz.
Atçılık ve Aytmatov sözcükleriyle dağarcığınıza kazandıracağınız pek çok kelime olduğunu söylemekle birlikte başlarda okurken zorlanıyorsunuz. Sonrasında akıcı ve ölümün kendini doğru çeken akışı arasında geçmişten ileriye doğru bir çözülme durumu söz konusu Elveda Gülsarı kitabında. Çok kısa bir anda bir yaşamın pişmanlıkları ve mutlulukları ölüm karşısında bütün saflığıyla yanaklardan sıyrılıyor. En çokta paylaşılmayan bu anılar belki de yaşayanın yaralarının arasında kavrularak!
Yaşam arasında ölümün geleceğini bilmek o kadar zordur ki Aytmatov onu sisli bir gecenin içerisinde dağa benzetir. Büyük ulaşılmaz ve görünmeyen bir güç gibi etrafını saran… Bir o kadar da uzaktır. Ancak son geldiğinde bunu kabullenir ve boyun eğeriz. Ölümün bu hissedilmeyişi yan yana vermiş yılkının güneşe doğru koşmasını engellemez. Belki de bu yüzden durmadan koşarız. Ölüme doğru…
©KİTAP TANITIM → Bu site telif hakkına sahiptir. İzinsiz alınan, paylaşılan veya çoğaltılan her metinin telif hakkı vardır.
METNİ YAZAN: MUHAMMED YUSUF ÇATMA
